Contacteer ons
Vlaams stedenbeleid
Tochten van Hoop kaart Brusselse sociale problematiek aan
De problemen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn talrijk. Tochten van Hoop Brussel vzw probeert enkele daarvan aan te pakken door ze eerst en vooral bespreekbaar te maken. De initiatiefnemers nodigen ieder van ons uit om met hen mee te stappen door de achtergestelde wijken van de Brusselse gemeenten. De ‘arme sikkel’ of de ‘croissant pauvre’ bestrijkt de gemeenten Sint-Gillis, Anderlecht, Sint-Jans-Molenbeek, Schaarbeek en Sint-Joost-ten-Node. Ze kampen allemaal met een hoge bevolkingsdichtheid, een hoge concentratie aan immigranten, een hoge werkloosheidgraad, armoede en een hoge mate van vereenzaming. Wie mee stapt, wordt automatisch getuige van de sociale ongelijkheid in het Brusselse. De confrontatie met deze realiteit is soms hard. Pol Arnauts, voorzitter van Tochten van Hoop, is zich daarvan bewust, maar beschouwt dat schokeffect ook als een belangrijk deel van het opzet. Het zet aan tot actie.
De term ‘croissant pauvre’ is knap bedacht. Waarom treft de problematiek vooral de gemeenten Sint-Gillis, Anderlecht, Sint-Jans-Molenbeek, Schaarbeek en Sint-Joost-ten-Node?
“Daar bestaat een historische verklaring voor. De getroffen wijken liggen dicht bij de Zenne. Het gaat om lager gelegen gronden die minder geschikt zijn voor bebouwing. Toen onze voorouders daar in 1827-1832 het kanaal Charleroi-Brussel aanlegden, vestigden verschillende industriële bedrijven zich langs dit traject. De arme arbeidersbevolking volgde en bouwde huizen vlakbij hun werk. Na de eerste vestigingsfase kreeg je vrij snel uitbreiding richting Sint-Gillis en Neder-over-Heembeek. De vorm van deze aaneensluitende arbeiderswijken lijkt op een sikkel of een croissant, vandaar de naam.”
Waar komt het idee van Tochten van Hoop vandaan?
“De vzw vond zijn oorsprong in de lokale werking van de Kristelijke WerknemersBeweging (KWB) Eensgezind Brussel Centrum. Zij organiseerden elk jaar een Kersttocht doorheen de Marollen. De priesters uit de binnenstad stippelden vervolgens een parallel wandelparcours uit met als rode draad de problematiek van de kansarmoede. Geleidelijk aan trok dit groepen stappers aan. Zij kwamen soms van ver, bv. uit West-Vlaanderen en Limburg. Door het grote succes, evolueerde het traject tot wijk- en thematische wandelingen, die ook Sint-Gillis en Kuregem (Anderlecht) aandoen.”
Wat kunnen de Tochten van Hoop betekenen voor andere steden en gemeenten?
“Brussel kampt met heel veel problemen, maar vindt meestal ook oplossingen. De Tochten van Hoop kunnen inspiratie bieden aan andere steden en gemeenten om op een andere manier te kijken naar wat er leeft in hun buurten en wijken. De sociale invalshoek staat voorop. We laten bezoekers kennismaken met verenigingen, organisaties en initiatieven die minder zichtbaar of gekend zijn, maar die zorgen voor de ontwikkeling van sociale netwerken en een stad op mensenmaat.”
Hoe komt een nieuwe tocht tot stand?
“Vaak stuurt de actualiteit het aanbod. Mensen die meestappen willen een meer genuanceerd beeld krijgen van wat er op het terrein gebeurt. Zo kwam de tocht ‘In het spoor van de asielzoeker’ recent tot stand en vernieuwden we ‘In Molenbeek’ na de aanslagen in Parijs. Maar het kan ook anders verlopen. De wandeling ‘Kuregem: allons les mauves, les blancs et les noirs’ ontstond naar aanleiding van een wedstrijd. De wedstrijdorganisatie Orbit ging op zoek naar de meest indrukwekkende gidsbeurt over racisme in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Onze wandeling draait rond racisme en een respectvolle, interculturele samenleving. Het paste perfect in de format.”
Naar verluidt, organiseren jullie elk jaar ongeveer 200 tochten. Om dit in goede banen te leiden moeten jullie over een uitgebreide kern beschikken? “Toch niet. In Brussel zijn we maar met acht. Vast personeel hebben we niet. We werken wel samen met een 10 à 15-tal gidsen en verschillende vrijwilligers. Op algemene vergaderingen komen gemiddeld 18 personen opdagen.”
Uit je antwoord leid ik af dat jullie ook elders in het land actief zijn.
“Dat was vroeger zo in elke provincie. Nu beschikken we hoofdzakelijk nog in Antwerpen (Stadspastoraal De Loods) en Brugge (Brugge, de andere kant) over een werking. We werken ook nauw samen met gelijkaardige, kleinschalige gidsenorganisaties. Enkele voorbeelden van partners zijn Scholen zonder Racisme, Studio Globo, Stapstad Jes, Vluchtelingenwerk Vlaanderen, Cactus & co. De werking van Tochten van Hoop kan je omschrijven als niet-toeristisch en inspirerend. We zoeken actief ontluikende, sociale initiatieven op en brengen de kracht van mensen of projecten in beeld.”
Hoe pakken jullie het aan om zoveel wandelaars aan te trekken.
“We zitten sterk verankerd in het verenigingsleven, scholen en OCMW’s. Daar gebeurt de reclame van mond tot mond. Elk jaar nodigen we trouwens een specifieke vereniging uit om deel te nemen aan de tochten. Zo stapten de Chiro, KVLV en Pasar al mee met ons. Nieuwe mensen of organisaties trekken we aan met onze jaarlijkse activiteiten zoals bijvoorbeeld de Erfgoedwandeling en de 1 mei-boottocht in Molenbeek.”
Tochten van Hoop is al een poosje actief in Brussel. Merken jullie al een zekere impact van jullie activiteiten?
“We dompelen elk jaar een tiental jongeren van 17 tot 24 jaar oud onder in de sociale realiteit van Brussel. We laten hen dan een week meedraaien binnen een sociaal project. Het opent hun ogen en zet hen aan tot verdere actie. Los van dit project, is onze onrechtstreekse impact groot. Elk jaar bereiken we ongeveer 3.000 personen die tijdens de wandeling oog krijgen voor de reële noden van de bezochte wijken.”
Wat zijn jullie troeven?
“Het engagement van onze vrijwilligers en de betrokkenheid van de gidsen. Daarnaast onderhouden we goede contact met de Brusselse gemeenten en de bestaande, sociale initiatieven. De samenwerking verloopt vlot. De Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) startte een project met Tochten van Hoop vzw op om mensen die in armoede leven of asielzoekers als ervaringsdeskundigen in te schakelen bij het uitwerken van de gidsbeurten. In Kuregem doorliepen al twee asielzoekers het vormingstraject om gids te worden. Als laatste troef moet ik uiteraard de deelnemers zelf vermelden. Zij zijn letterlijk onze wandelende reclame.”
Valkuilen?
“Ik zou het eerder hebben over moeilijkheden. De gezondheid van onze geëngageerde vrijwilligers is de achillespees. Bovendien is het niet altijd gemakkelijk om vraag en aanbod vlot op elkaar af te stemmen.”
Hoe ziet de planning eruit voor de komende maanden?
“Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wil het multiculturele karakter van Brussel in de verf zetten. Ze lanceren daarom een jaarproject rond het thema ‘diversiteit’, dat zal lopen van mei 2016 tot december 2017. Tochten van Hoop werkt daaraan mee. De actualiteit noopt ons er ook toe om de frequentie van ons wandelingenaanbod ‘In het spoor van de asielzoeker’ en de tocht ‘In Molenbeek’ op te trekken. Op de eerste zondag na Nieuwjaar organiseren we een Driekoningentocht (8 januari 2017): een traditie die meer en meer geïnteresseerden aantrekt. Elk jaar promoten we zo een wandeling uit ons aanbod. Voor 2017 kozen we de tocht ‘In het spoor van de asielzoeker’ uit. Deze start aan het Noordstation.”
Veel succes.
Het basisaanbod:
Andere tochten:
Meer info: