Jezelf een stukje fietspad of pop-up park in de Brusselse kanaalzone cadeau doen, een lokale microbrouwerij mee helpen opstarten of toch maar liever een schapenkwekerij helpen om een biologische kaasfabriek uit te bouwen? Het zijn maar enkele voorbeelden van projecten die dankzij financiering via het Growfundingplatform een doorstart hebben gekend in Brussel.

Crowdfunding

Crowdfunding is intussen een begrip geworden dat vele ladingen dekt.  Het is de verzamelnaam voor een alternatieve financieringsvorm waarbij organisaties of bedrijven online geld vragen aan het grote publiek, de crowd. In ruil voor een financiële bijdrage krijgt de donateur een aandeel, obligatie, beloning of een symbolische bedanking. Naast deze verschillende financieringsvormen, kan men twee soorten van crowdfundingplatform onderscheiden: enerzijds winst gedreven, commerciële platformen en anderzijds platformen die crowdfunding expliciet inzetten als een middel om naast een financiële meerwaarde ook een sociale impact te genereren (Sociale Impact Crowdfunding).

Ieder crowdfundingplatform volgt eenzelfde logica. Een projecthouder lanceert een project op de website van de platformhouder om een bepaald bedrag binnen een vastgelegde termijn op te halen. Via allerlei communicatiekanalen wordt een breed doelpubliek aangesproken. Wanneer na de looptijd het streefdoel gehaald is, krijgt de donateur de beloofde return. Er ontstaat dus een wederkerige relatie tussen de projecthouder en donateur.

Bron: “Growfunding: crowdfunding als hefboom voor creativiteit” (2015)

Growfunding/bxl: een stedelijke invalshoek

Growfunding/bxl is de naam van het crowdfundingplatform verbonden aan het Studiegebied Sociaal-Agogisch Werk aan de hogeschool Odisee (voorheen HUBrussel). Het zag het daglicht in het kader van een onderzoeksproject met als doelstelling een sociaal innovatief crowdfundingplatform op maat van de stad te ontwikkelen. Growfunding werkt met een getrapt donatiesysteem. Potentiële donateurs kunnen kiezen uit een aantal vooraf bepaalde bedragen. Hier staat telkens een andere (materiële of symbolische) attentie tegenover. Het laagste bedrag is steeds 10 euro. De andere bedragen legt de projecthouder zelf vast. Bijzonder aan Growfunding/Bxl is de stedelijke invalshoek. Het platform fungeert als instrument om een financieel en sociaal draagvlak uit te bouwen voor micro-stadsprojecten. Vanuit de overtuiging dat in de onderbuik van Brussel tal van inspirerende ideeën en experimentele projecten opborrelen, brengt dit platform op een laagdrempelige manier projecthouders en donateurs samen. Sinds oktober 2014 draait het Growfundingplatform op kruissnelheid. In totaal werd er al 236.130 euro opgehaald, goed voor 3.519 donaties. Van de 41 projecten die op het platform gelanceerd werden, haalde 74% het doelbedrag of meer op. Ondersteuning van projecthouders Een project lanceren via Growfunding vraagt wat werk, maar is eenvoudig en toegankelijk voor iedereen, ongeacht de rechtspersoonlijkheid. Growfunding voorziet daarbij ook in ondersteuning van projecthouders bij het opmaken van een communicatieplan, het kiezen van bedragen en daaraan gelinkte attenties, het opmaken van een netwerkanalyse, enz. Indien het project niet aan de voorwaarden van Growfunding voldoet, wordt de kandidaat-projecthouder doorverwezen naar een ander crowdfundingplatform.

Actoren:

• Afdeling Sociaal-Agogisch Werk aan hogeschool Odisee (voorheen HUB-KAHO)
• Europees Sociaal Fonds
• Brussels Hoofdstedelijk Gewest
• Stad Brussel
• SoCrowd. Socrowd werd in 2004 opgericht in de schoot van Netwerk Vlaanderen (tegenwoordig Fairfin vzw) als Netwerk Rentevrij cvba so.

Maatschappelijke meerwaarde

• Sociale Impact Crowdfundingplatformen, zoals Growfunding en socrowd, proberen een stap verder te gaan dan klassieke platformen: naast het financiële draagvlak wordt er ook een sociaal draagvlak voor het project gecreëerd. Het ophalen van financiële middelen is niet het doel op zich, maar als middel tot maatschappelijke verandering. Zo komen de opgehaalde middelen ten goede van (vaak stedelijke) projecten die elk op een heel eigen manier (non-profit en profit) een antwoord bieden aan de maatschappelijke uitdagingen van vandaag. Het opgehaalde bedrag gaat dus niet per definitie naar kredietverstrekkers die het hoogste financieel rendement bieden.
• De uitgekiende en onderscheidende, stedelijke positionering van Growfunding brengt met zich mee dat het platform ook als een innovatieve en participatie-bevorderende methodiek, een communicatietool en een netwerkinstrument fungeert. Burgerinitiatieven kunnen zo hun netwerk uitbreiden en rechtstreeks betrekken bij de financiering en realisatie van hun projecten.
• Growfunding biedt kleinschalige projecten de kans om zich op korte termijn in de praktijk te realiseren. Deze projecten vallen vaak uit de boot van conventionele subsidiekanalen, die voor dit soort projecten te tijdrovend zijn. Toch is het niet de bedoeling dat Growfunding optreedt als een alternatief subsidiekanaal.
• De ambitie van de onderzoekers reikt verder dan louter het ontwikkelen van een theoretische blauwdruk. Kennis toepassen en delen staat centraal in de onderzoekswerkgroep verbonden aan het platform. Elk gelanceerd project genereert immers een berg aan kwantitatieve en kwalitatieve data. Hierdoor krijgt men meer inzicht in het  verloop en de slaagkans van een project enerzijds en over het donatiegedrag, het participatiegedrag, en het surfgedrag van de donateurs anderzijds.

Leerpunten

• Het sterk opkomende crowdfunding-gebeuren heeft nood aan een coherent begrippenkader waarbij het containerbegrip transparant(er) wordt voor potentiële gebruikers. Er heerst vandaag nog een groot gebrek aan een gecoördineerde aanpak (zowel beleidsmatig als op het terrein) tussen de verschillende crowdfundingplatformen.
• Dankzij de kwalitatieve analyse van de sociale impact van ieder Growfundingproject, krijgt men inzicht in de sociaal-ruimtelijke context waarin het project ontstaat, over hoe en welke sociale netwerken verbonden worden en over de veerkracht van het stedelijk weefsel. Hierdoor krijgt men meer inzicht in ondernemerschap en solidariteit in onze samenleving.
• Volgens Growfunding kunnen overheden op verschillende manieren een voortrekkersrol spelen in het stimuleren en ondersteunen van sociale crowdfunding. Vandaag wordt nog teveel vastgesteld dat stedelijke overheden eerder een latente houding aannemen. Crowdfunding is immers een arbeidsintensieve bezigheid (nieuwe projecten zoeken, projecthouders ondersteunen, enz.). De tijdsinvestering die het lanceren van een succesvolle campagne vereist weegt vaak niet op tegen de financiële surplus. Zowel de onderzoekers achter Growfunding alsook de buitenlandse voorbeelden leren immers dat, gezien de toch wel zware basisinvesteringen in geschoolde medewerkers en digitale infrastructuur, de pioniersjaren van een sociaal crowdfundinplatform moeilijk door te komen zijn zonder een helpende overheidshand. Growfunding ziet dan ook drie rollen weggelegd voor de overheid: als facilitator door de dagelijkse werking van het platform zelf te subsidiëren, als ondersteuner door projecten van burgers mee te financieren en als investeerder in een sociaal draagvlak en in onderzoek naar sociale crowdfunding en nieuwe lokale growfundingplatformen.

Overdraagbaarheid naar Vlaanderen

In de pilootfase van Growfunding is er bewust vertrokken vanuit de Brusselse context: meertaligheid en diversiteit verlenen Brussel meer dan ooit de allures van een grootstad. Een uitrol naar andere regio’s op langere termijn is mogelijk. Een platform dat functioneert in de Brusselse context zal allicht ook functioneren in andere steden en regio’s. Growfunding overweegt om de digitale infrastructuur ook ter beschikking te stellen van andere enthousiaste steden in Vlaanderen en Wallonië. Het prototype van Growfunding is zo ontwikkeld dat aan de website redelijk eenvoudig een regionale pagina toegevoegd kan worden, zoals bijvoorbeeld Growfunding/Luik of Growfunding/Antwerpen. Maar het platform hoeft zich niet enkel tot steden te beperken, ook regio’s kunnen in aanmerking komen. Densiteit en ruimtelijke afbakening vormen hier wel belangrijke basisvoorwaarden. Een bepaalde mate van densiteit is nodig om een voldoende groot en gevarieerd aanbod van projecten te realiseren en over voldoende potentiële donateurs te beschikken. Belangrijk is dat elk regionaal platform een eigen visuele identiteit ontwikkelt waarmee bezoekers zich kunnen identificeren. Verder moet zo een nieuw platform aansluiting zoeken bij relevante formele en informele netwerken en partners. Om de lokale stakeholders met zich mee te hebben,  moet het platform regionaal aangestuurd worden door een ‘growfunding regiobeheerder’. Deze persoon wordt door medewerkers van Growfunding hiervoor opgeleid. De regiobeheerder heeft dan als taak om projecten te zoeken, ze te screenen, een draagvlak voor het platform uitbouwen, trajectondersteuning bieden tijdens workshops aan geselecteerde projecten, enz. Indien deze stappen ondernomen zijn, kan het platform regionaal online gaan. Het financieel-administratieve beheer, het elektronisch betalingsverkeer, het onderhoud van de website en dergelijke meer vallen niet onder regionaal beheer, maar worden centraal opgenomen door de platformhouder.

Meer info

• Lokale initiatiefnemers (van organisaties tot overheden) die een growfundingplatform in hun regio wensen te lanceren kunnen contact opnemen met frederik@growfunding.be voor meer informatie.
• Website