Waarom verlaten jonge gezinnen de stad? Het is een vraag die vele stadsbesturen en het Vlaamse stedenbeleid hoofdbrekens bezorgt. Klassieke drijfveren die vaak genoemd worden, zoals de komst van kinderen en daarbij de nood aan meer ruimte en een grotere tuin, verklaren echter niet alles. Hoog tijd om de dingen vanuit een andere invalshoek te bekijken. In 2011 gaf de Vlaamse minister van steden Ladda vzw de opdracht te onderzoeken waarom jonge gezinnen in de stad blijven en waarom ze verhuizen. Mechelen vormde de setting van het onderzoek.

Ladda vzw benaderde niet alleen de onderzoeksvraag vanuit een andere invalshoek. Dat gebeurde ook voor de antwoorden op de onderzoeksvragen. Beleidsmakers en stedenbouwkundigen spreken heel makkelijk over steden verdichten, de kwalitatieve en groene ruimte verhogen, e.d. Maar hoe kijken stedelingen zelf naar die problematiek? Ladda formuleerde de antwoorden op die vraag op basis van een bevraging van Mechelaars over hun dagelijks leven en woonkeuzes. Wat waren de basiswensen van de respondenten? Waar willen ze op toegeven, waar zit er speling op, waar liggen grenzen? Hoe gaan stedelingen om met ruimte, zowel privaat als publiek? Hoe kunnen ontwerpers en beleidsmakers spelen op en met die grenzen zodat de toekomstige verdere verdichting op een leefbare manier gerealiseerd wordt?
 
Antwoorden op die vragen leest u in het eindrapport ‘Living in Mechelen – verhuis- en blijfmotieven van jonge gezinnen en jongvolwassenen’ van Ladda vzw. Dat levert niet meteen een kant-en-klaar draaiboek om jonge mensen in de stad te houden. Woon-en verhuismotieven zijn immers sterk persoons- en situatiegebonden. Bij iedereen liggen die anders en het is vaak de combinatie van factoren die ertoe leidt om ergens te gaan wonen, te verhuizen of te blijven.

Dat neemt niet weg dat het beleid van de stad de keuzes van jonge mensen en gezinnen kan beïnvloeden. Ladda vzw formuleert daartoe 85 aanbevelingen. Een greep uit het aanbod:

• vraag aan de stadsbewoners hoe ze ruimte gebruiken: als je niet weet hoe mensen ruimte gebruiken, kan je eigenlijk ook niet weten hoe je ze moet ontwerpen. Soms kan een kleine aanpassing een wereld van verschil maken. Laat je inspireren, ontwerp in fases en toets, ook tussentijds, voldoende af. Trial means error. En soms terror. Maar dat hoort erbij. Als je dingen uitprobeert, betekent dat het soms mislukt. Communiceer dit ook. De stad is God niet.
• Laat ruimte voor ruis: Wees niet bang voor een beetje ‘ruigheid’. Niet alles moet clean, proper en tot in de puntjes voorbereid of uitgewerkt zijn. Verschillende jonge mensen ervaren dit als een gebrek aan authenticiteit en doorleefdheid.
• leinschaligheid troef: Mechelen is geen grootstad en zal dat ook nooit worden. Wel is het een stad met veel potentieel waar alles dichtbij is. Heb geen complexen over dit kleinschalige, maar speel het uit. Kleinschalig betekent niet dat er weinig kan gebeuren of er niet veel achter schuilt. Deze troef geldt ook voor andere centrumsteden.
• Houdt het praktisch: Jonge gezinnen hebben vaak een erg druk leven. Op verschillende fronten is het een intense levensfase: werk, kinderen, verbouwingen, … Bij dit alles komen heel veel praktische zaken kijken. Logisch dus dat ze veel praktische overwegingen maken in hun keuzes. Wanneer je als stad de kans hebt om hen op praktische wijze te ondersteunen (van fietsenberging tot kinderopvang): GRIJP ZE en je wordt beloond!
• Premies: Een keerzijde van stadsvernieuwing is dat het de prijzen wel eens in de lucht durft jagen. Wees je hier voortdurend bewust van en blijf realistisch denken vanuit het standpunt van jonge mensen met een beperkt budget. Een huis kopen is moeilijk. Maar niet onmogelijk, zeker niet als je steun hebt van thuis. Ga er niet vanuit dat iedereen deze ondersteuning heeft en onderzoek welke mogelijkheden er zijn om jonge kopers die niet terecht kunnen op de sociale koopmarkt maar toch eerder over een beperkt budget beschikken, te ondersteunen. Premies en subsidies zijn positief, maar niet voldoende. Sta ook stil bij de geformuleerde kritische bemerkingen. Premies zijn een oerwoud. Zelfs mensen met een hoog diploma lopen erin verloren.
• Privé en publiek: Gedeelde buitenruimte is voor niemand een volwaardige vervanging voor een eigen tuin of terras. Hou hier rekening mee bij het ontwikkelen van projecten! Experimenteer met het continuüm privé – publiek! Hoe kan je privacygevoel creëren terwijl mensen toch in grote dichtheid bij elkaar leven?